Nagranie video a prawo autorskie

Treści video mogą generować nawet 82% całego ruchu w Internecie do roku 2020 (badania Cisco Visual Networking Index). Rosnąca popularność video marketingu zachęca coraz to liczniejszą grupę firm do sięgania po tę formę przekazu. Niestety nie zawsze mamy możliwość przygotowania unikatowego nagrania. I wtedy właśnie najchętniej sięgamy do gotowych nagrań w Internecie. Popularne filmiki i śmieszne animacje mogą znacząco podnieść zaangażowanie na naszej stronie. Czy jednak mamy prawo sięgać po cudze nagrania?

Wszelkiego rodzaje nagrania video podlegają ustawie o prawie autorskim i prawie pokrewnym. Utworem jest zarówno nagranie promujące naszą firmę, filmik nagrany w czasie szkolenia integracyjnego, jak i slogan reklamowy. Jeżeli zatem chcemy wykorzystać fragment cudzego nagrania, musimy wcześniej uzyskać zgodę na jego wykorzystanie.

Najpewniejszą formą uzyskania pozwolenia jest pisemna licencja, na mocy której za odpowiednie wynagrodzenie (lub bez wynagrodzenia, jeżeli taka była wola autora) możemy wykorzystać określony utwór na nasze potrzeby. A co w sytuacji, gdy nie dysponujemy odpowiednim wynagrodzeniem na uzyskanie zgody lub też z różnych przyczyn uzyskanie zgody jest bardzo problematyczne? Mamy wtedy dwa wyjścia. Możemy skorzystać z prawa cytatu lub z utworów na licencjach domeny publicznej.

Nagrania na licencjach domeny publicznej

Domeną publiczną jest twórczość, z której każdy może korzystać bez ograniczeń. Utwór będący domeną publiczną nie jest obarczony ograniczeniami, które wynikają z uprawnień osób / podmiotów posiadających autorskie prawo majątkowe do utworu. Konkretny utwór może stać się własnością publiczną przykładowo w następujących sytuacjach:

• Wygaśnięcie ochrony utworu (co do zasady autorskie prawa majątkowe wygasają 70 lat po śmierci autora i współtwórców dzieła).
• Autor samodzielnie przekazał swoje dzieło do domeny publicznej.
• Utwór nigdy nie podlegał ochronie.

Wszystkie osoby, które nie chcą inwestować pieniędzy we własne nagrania, mogą skorzystać z zasobów zebranych w serwisie Legalna Kultura.

Jak cytować utwory w Video marketingu?

Korzystając z prawa cytatu możemy wykorzystywać cudzą kreację pod warunkiem spełnienia ważnych zasad:

1. Przedmiotem cytatu może być  tylko i wyłącznie utwór, który jest wyraźnym przejawem twórczości i stanowi określoną całość.
2. Utwór został upubliczniony - autor posiada niepodważalne prawo do pierwszej publikacji swojego utworu. Jeżeli chcemy cytować  utwór, który już został wprowadzony do Internetu, wówczas zasada ta została spełniona.
3. Należy wskazać autora oraz źródło pochodzenia cytatu.
4. Wykorzystanie cytatu tylko w określonym celu, zgodnym z przepisami prawa cytatu. Zgodnie z tym prawem, dopuszcza się cztery cele:

CEL 1. Wyjaśnianie

CEL 2. Analiza krytyczna

CEL 3. Nauczanie

CEL 4. Prawo gatunku twórczości.

O ile spełnienie trzech pierwszych wymagań nie powinno generować żadnych problemów, o tyle zastosowanie się do ostatniej zasady może okazać się problematyczne. Wśród wymienionych celów brakuje tego najważniejszego, z punktu widzenia każdego marketingowca - celu promocyjnego. Dlatego też należy być niezwykle uważnym przy wykorzystaniu cudzego utworu. Pamiętajmy, że wplatanie cudzych utworów powinno mieć charakter podrzędny i nie może stanowić podstawy naszego przekazu.

Czy możliwe jest wykorzystanie cudzych utworów w celach promocyjny?

Ustawa jednoznacznie nie odnosi się do tej kwestii. Środowisko prawnicze jest dość podzielone w tym zakresie. Przepisy prawa nie wykluczają wprost wykorzystania prawa cytatu w kontekście cudzych nagrań w celach komercyjnych. Możemy więc założyć, że wykorzystanie cudzego dzieła w formie parodii lub karykatury jest wykorzystaniem dzieła w zgodzie z obowiązującym prawem.  Przepisy prawa dopuszczają taką możliwość, pod warunkiem, że cytowany utwór będzie tylko podrzędnym elementem naszego utworu i jasno określny skąd pochodzi cytat oraz kto jest jego autorem.

Dobre interesy autora

Pamiętajmy jednak, że wykorzystany przez nas cytat nie może godzić w dobre interesy autora. Wykorzystany przez nas cytat nie powinien także w żaden sposób ograniczać normalnego korzystania z utworu. Każdy autor jest także chroniony przepisami Kodeksu cywilnego, albowiem twórczość jest przede wszystkim dobrem osobistym człowieka. Przepisy prawa nie regulują zamkniętego katalogu działań w zakresie wykorzystania cudzych utworów. Oznacza to, że w przypadku wykorzystania utworu niezgodnie z wolą autora, może zostać wytoczony przeciwko nam proces, ponieważ każdy taki przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie.

Inspiracja a kopiowanie

Setki informacji, treści reklamowych, obrazów oraz przekazów marketingowych, które docierają do nas każdego dni zapisują się w naszej pamięci. W efekcie tworząc własne utwory możemy  podświadomie powtarzać już istniejące fragmenty tekstów czy obrazów. Warto zatem odpowiedzieć na pytanie, w jakim zakresie inspirowanie się cudzymi utworami jest dozwolone? Czy można w lekko zmienionej formie napisać, że 'spragniony, nie jesteś sobą' Albo czy jest dopuszczalne wykorzystanie sloganu typu 'inny - robi różnicę'. Wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę do jakich reklam powyższe hasła nawiązują. Niektóre slogany reklamowe niezwykle mocno wniknęły w potoczny język i są jednoznacznie utożsamiane z konkretną markę / produktem.  

W tym zakresie przepisy prawa są zdecydowanie łagodniejsze. Dopuszczalne jest tworzenie własnych utworów , które nawiązują do już istniejących, pod warunkiem, że stworzone przez nas utwory będą stworzą niezależną spójną całość. Ten wymóg jest szczególnie istotny w przypadku tworzenia krótkich przekazów marketingowych, które mogą w pewien sposób nawiązywać do istniejących już cytatów. Jeżeli więc chcielibyśmy zmodyfikować lub nawiązać od istniejącego cytatu, aby stworzyć nasz własny przekaz marketingowy, zadbajmy o nadanie mu indywidualnego kontekstu.